मंडळी !मी मागे सांगितलंच आहे की जी व्यक्ती ,काही काळ ,नागपूरात राहून गेलेली आहे ,तिला इथल्या आठवणी ह्या येतच असतात ! माझे पण तसेच आहे ! काल दुपारी,असाच निवांत बसलो असतांना ,अगदी अवचितपणे ,महाल बाजार आठवून गेला- ७० च्या दशकातला ! चला,एक फेरफटका मारून येऊ !
७० च्या दशकातील नागपूरचे बाजारपेठ
प्रथम एक सांगायचे ते हे की त्या काळी, नागपूरात , परिपूर्ण बाजारपेठा म्हणाल तर गांधीबाग- इतवारी ,महाल ,बर्डी , धरमपेठ - गोकुळ पेठ आणि सदर ,नाही का ? इतर बाजार ,आकाराला यायचे होते. गंमत म्हणजे , रेशीमबाग, हनुमान नगर येथिल लोकं महाल बाजारात यायचे आणि महालाची मंडळी ,मोठी खरेदी असेल तर इतवारी कडे वळायची !
महाल बाजाराचे तीन भाग
महाल बाजाराचे तीन मुख्य भाग होते:
- बंदिस्त भाजी बाजार
- केळीबाग रोड
- नरसिंग टाॅकीज ते टिळक पुतळा रोड
बंदिस्त भाजी बाजार
या बाजाराला तीन प्रवेशद्वार होती:
- एक कल्याणेश्वर मंदिराकडून
- दुसरे राजविलास टॉकीजकडून
- तिसरे कोतवालीकडे
आत काही पक्की दुकानं होती, जिथे पूजासामग्री, द्रोण-पत्रावळी मिळत असत. भाजी विक्रेत्यांसाठी ओटे बांधलेले होते.
भाजी बाजाराजवळची प्रसिद्ध दुकानं
- आग्रा भंडार: इथल्या खवा जिलब्या प्रसिद्ध होत्या (कोतवाली प्रवेशद्वाराजवळ डावीकडे).
- श्रीरंग स्टील: कोतवाली प्रवेशद्वाराजवळ उजवीकडे.
केळीबाग रोड
या रस्त्यावर फॅन्सी वस्तू, कापड दुकानं, आणि काही खाद्यपदार्थांची दुकानं होती.
- आंबेकर लोणी: उत्कृष्ट लोणीसाठी प्रसिद्ध.
- रमेश ग्रामोफोन: संगीतप्रेमींसाठी खास दुकान.
बडकस चौकात डावीकडे राम भंडार होते, जे अत्यंत लोकप्रिय होते.
नरसिंग टॉकीज ते टिळक पुतळा रोड
या रस्त्यावर विविध प्रकारची दुकानं होती:
- पुस्तकांची दुकानं: ठाकूर अँड कं आणि कर्मवीर बुक डेपो.
- औषधालयं: अमृत फार्मसी आणि मुकुंदराय.
- जनरल स्टोअर्स: रोजच्या गरजेच्या वस्तूंसाठी अनेक दुकानं.
गांधीगेटजवळ चढावाच्या डावीकडे वर्तमानपत्र आणि नियतकालिकं विकणारे दुकान होते. चढाव संपल्यानंतर उजवीकडे कोकणी आणि कोल्हापूरी चप्पलांची दुकानं होती.
महाल बाजारातील हंगामी खरेदी
महाल बाजार फक्त इथेच संपत नसे. कल्याणेश्वर मंदिर ते झेंडा चौक (नागारखाना रोड) या भागात गणेश मूर्ती, पणत्या, रांगोळी इत्यादी हंगामी वस्तू विकल्या जात. याच रस्त्यावर लाह्या, फुटाणे विकणारी दुकाने (भडभूंजे) होती.
सर्वसमावेशक बाजार
७० च्या दशकातील महाल बाजार फक्त खरेदीसाठी नव्हे तर नागपुरातील लोकांच्या जीवनाचा महत्त्वाचा भाग होता. आजही हा बाजार आपल्या सांस्कृतिक आणि व्यापारी वारशाचा गौरव करतो.
आजच्या महाल बाजाराला भेट द्या, आणि तुम्हाला त्या काळातील जादू आजही जाणवेल!