नागपूरातील पावसाळ्याच्या आठवणी
ऑगस्टचा महिना सुरू झाला आणि नागपूरात पावसाळा जोरात पडत आहे. या धोधोमार पावसाला पाहताना मनात त्या जुन्या दिवसांच्या पावसाळ्याच्या आठवणी उमटल्या. त्या काळातील पावसाळा हा फक्त हवामानाचा बदल नव्हता, तर तो होता आनंदाचा, उत्साहाचा आणि नवीन आशेचा कालावधी.
शाळेतील पावसाळी दिवस
शाळेत जाताना पावसात भिजून चालणं - हा कदाचित आपल्या बालपणातील सर्वात गोड अनुभव असेल. त्या काळी रेनकोट किंवा छत्री घेऊन जाणं हे फार कमी होत. "भिजू आणि मजा करू" हा मंत्र होता.
शाळेत पोहोचल्यावर भिजलेले कपडे, चिखलाने माखलेले चप्पल, आणि केसांतून टपकणारे पाण्याचे थेंब - या सगळ्यामुळे तक्रार होण्याऐवजी आपल्या मित्रांसोबत हसण्या-खेळण्याचा आनंद दुप्पट व्हायचा.
मॅडम काही वेळा रागावायच्या, पण मनातल्या मनात त्यांनाही हा मुलांचा पावसातील आनंद आवडायचा. पहिल्या तासात सगळे भिजलेले मुलं एकत्र बसून पावसाबद्दल गप्पा मारत.
गल्लीतील पाण्याचे साचलेले खड्डे
त्या काळी नागपूरच्या रस्त्यांवर पावसाळ्यात मोठे मोठे खड्डे तयार व्हायचे. आजसारखी जलनिकासाची व्यवस्था नव्हती. पण त्या खड्ड्यांमधला पाणी आम्हा मुलांसाठी खजिना होता.
गांधीबाग, शनिवारी, कॉटन मार्केटच्या आजूबाजूच्या गल्ल्यांमध्ये साचलेल्या पाण्यात कागदाच्या बोटी सोडणं, लाकडाचे तुकडे तरंगवणं - हे सगळं आमचे खेळ होते.
आई-वडील घरी जाऊन कपडे बदलायला सांगत, पण आम्ही परत पावसात धावत जात. "पावसात खेळू नकोस, आजारी पडशील" अशी भीती दाखवत, पण आम्हाला काही फरक पडत नव्हता.
महाल बाजारातील पावसाळी खरेदी
पावसाळ्यात महाल बाजारात खरेदी करायला जाणं हा एक वेगळाच अनुभव होता. त्या काळी प्लास्टिकच्या पिशव्या फारशा नव्हत्या. कापडाची पिशवी, जुने वर्तमानपत्र, आणि काही वेळा पानांच्या दोन्या - यामध्ये सामान घेऊन येत.
पावसात भिजलेल्या भाज्या, ओल्या मसाल्यांचा सुगंध, आणि विक्रेत्यांच्या "ताजी भाजी, चांगली भाजी" च्या हाका - हे सगळं मिळून महाल बाजाराला एक वेगळीच ओळख मिळायची.
पावसाने भिजलेले रस्ते, त्यावर चालताना पायाखालच्या चिखलाचा आवाज, आणि घरी पोहोचल्यावर आईकडून मिळणारा गरम चहा - या सगळ्यात एक नैसर्गिक आनंद होता.
पावसात बनणारे स्वादिष्ट पदार्थ
नागपूरातील पावसाळा म्हणजे खास पकवान्नांचा काळ होता. आई पावसाळ्यात भजी, चहा, आणि खीर बनवत. त्या काळी इन्स्टंट नूडल्स किंवा रेडी टू इट खाद्यपदार्थ नव्हते.
कांदा-मिरचीची भजी, बटाट्याचे कोफ्ते, आणि ताजा बनवलेला गरम चहा - पावसाळी संध्याकाळचा हा मेन्यू होता. कुटुंब एकत्र बसून, पावसाचा आवाज ऐकत, हे पदार्थ खाणं हा रोजचा कार्यक्रम होता.
त्या काळी पावसात भिजून आल्यावर आईकडून "पाणी पिऊन आजारी पडू नकोस" अशी समजूत मिळत. पण खरं सांगायचं तर त्या पावसात भिजून आम्ही कधी आजारी पडलो नाही.
फुटाला तलावातील पावसाळी सैर
फुटाला तलावाकडे पावसाळ्यात सैरीला जाणं हा एक विशेष कार्यक्रम होता. पावसाळ्यात तलाव भरून वाहत असायचा, आजूबाजूला हिरवळ दिसायची.
कुटुंबासोबत तलावाच्या काठावर बसून पावसाचा आनंद घेणं, मुलं पाण्यात खेळणं, आणि मोठे चर्चा-गप्पा मारणं - अशा या छोट्या छोट्या आनंदाच्या क्षणांमध्ये खऱ्या आयुष्याचा आस्वाद होता.
तलावाच्या भोवती असलेल्या झाडांवरून येणारा शुद्ध ऑक्सिजन, पक्ष्यांचा किलबिलाट, आणि पावसाच्या थेंबांनी नुसते धुतलेले निसर्ग - हे सगळं पाहिल्यावर मनाला शांती मिळायची.
आजच्या काळातील बदल
आज नागपूरात पावसाळ्यात जलसाचीची समस्या, रहदारीची अडचण, आणि तांत्रिक सोयी-सुविधांचे नुकसान - या गोष्टींकडे लक्ष जातं. पावसाळा हा समस्यांचा काळ बनला आहे.
मुलं आता घरात राहून मोबाईल-टीव्ही पाहतात. पावसात खेळणं, भिजणं, निसर्गाचा आनंद घेणं - हे सगळं कमी झालं आहे. पावसाळ्याचा जो नैसर्गिक आनंद होता, तो आता कुठे गेला?
परंतु जे काही आहे त्यातही चांगल्या गोष्टी आहेत. रस्ते चांगले, जलनिकास व्यवस्था सुधारली, आणि आरोग्याची अधिक काळजी. पण त्या जुन्या दिवसांची सादगी आणि नैसर्गिकता आता मिळत नाही.
नागपूरातील पावसाळा हा फक्त हवामानाचा बदल नव्हता, तर तो होता जीवनाचा उत्सव. त्या काळातील पावसाळी आठवणी आजही मनाला स्पर्श करतात आणि एक गोड हास्य आणतात.
या पावसाळ्यात आपणही थोडा वेळ काढून निसर्गाचा आनंद घेऊया. मुलांना पावसाचा खरा आनंद दाखवूया. कारण हे छोटे छोटे आनंद जीवनाला अर्थपूर्ण बनवतात.
---
*आपल्याला देखील पावसाळ्याच्या अशाच गोड आठवणी आहेत का? नक्की शेअर करा आमच्यासोबत!*